อาคารสถานีตำรวจภูธรสวรรคโลก (หลังเก่า)

ที่ตั้ง เลขที่ 61/16 ถนนหน้าเมือง อำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย

สถาปนิก / ผู้ออกแบบ ไม่ปรากฏชื่อผู้ออกแบบ

ผู้ครอบครอง สถานีตำรวจภูธรสวรรคโลก สำนักงานตำรวจแห่งชาติ

ปีที่สร้าง พุทธศักราช 2482

ประวัติ

 สถานีตำรวจภูธรสวรรคโลกเริ่มจากการก่อตั้งกองตำรวจภูธร จังหวัดสวรรคโลก เมื่อพุทธศักราช 2442 เดิมอำเภอสวรรคโลกมีชื่อเรียกว่า “อำเภอวังไม้ขอน” สถานีจึงมีชื่อเรียกว่า “สถานีตำรวจภูธรอำเภอวังไม้ขอน” ที่ตั้งเดิมของสถานีตำรวจอยู่ด้านทิศตะวันตกของแม่น้ำยม บริเวณด้านทิศใต้ของวัดสวัสติการาม (วัดต้นหัด) ซึ่งใช้เป็นที่ตั้งของศาลจังหวัดสวรรคโลกในปัจจุบัน ต่อมาในพุทธศักราช 2482 มีการเปลี่ยนแปลงโครงสร้างการปกครองจากจังหวัดสวรรคโลกลดฐานะเป็นอำเภอสวรรคโลก จังหวัดสุโขทัย สถานีตำรวจภูธรอำเภอวังไม้ขอนก็ย้ายมาอยู่ฝั่งทิศตะวันออกของแม่น้ำยมในบริเวณเดียวกันกับที่ว่าการอำเภอหลังใหม่และเปลี่ยนชื่อเป็น “สถานีตำรวจภูธรสวรรคโลก” พร้อมกับการก่อสร้างโรงพักไม้ทรงปั้นหยา โดยมีการปรับปรุงเปลี่ยนแปลงตัวอาคารให้เหมาะสมกับสภาพการใช้งานในแต่ละยุคแต่ละสมัย จนกระทั่งพุทธศักราช 2536 ได้มีการสร้างอาคารสถานีตำรวจแห่งใหม่ที่บริเวณด้านหน้าฝั่งซ้ายของโรงพักไม้ รวมทั้งปรับพื้นที่ภายในโรงพักไม้ เป็นที่ทำงานเฉพาะส่วนงานสืบสวนและงานธุรการปราบปราม อย่างไรก็ตาม ด้วยความที่เป็นอาคารไม้และมีอายุการใช้มายาวนานทำให้โรงพักไม้มีสภาพทรุดโทรมผุพังไปตามกาลเวลา ต่อมาพุทธศักราช 2556 – 2558 จึงได้มีการปรับปรุงฟื้นฟูโรงพักไม้เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์และสถาปัตยกรรม

อาคารสถานีตำรวจภูธรสวรรคโลก (หลังเก่า) เป็นอาคารเรือนไม้ชั้นเดียวยกพื้นสูง หลังคาทรงปั้นหยามุงกระเบื้องซีเมนต์รูปว่าว มีมุขด้านหน้าเป็นทรงจั่ว บันไดทางขึ้นยื่นออกจากมุขด้านหน้าทั้งสองด้าน โครงสร้างเสาด้านล่างเป็นเสาคอนกรีต ส่วนเสาด้านบนเป็นเสาไม้แดง ฝาผนัง ประตู หน้าต่างใช้ไม้สักทอง ฝ้าเพดานใช้ไม้ตะแบก พื้นที่ใช้สอยชั้นบนที่เป็นโถงโล่งใช้จัดแสดงข้อมูลทางประวัติศาสตร์ของสถานีตำรวจและจังหวัดสวรรคโลก รวมทั้งเครื่องมือเครื่องใช้ในอดีต เช่น เครื่องใช้สำนักงาน เครื่องแบบตำรวจ เครื่องเรือน กำปั่นหรือตู้เซฟที่ใช้เก็บรักษาเงินของส่วนราชการในจังหวัดสวรรคโลก ภาพถ่ายเหตุการณ์และบุคคลสำคัญ เป็นต้น ด้านซ้ายมือของโถงกั้นห้องเพื่อฉายวีดีทัศน์แนะนำประวัติความเป็นมา และวีดีทัศน์เบื้องหลังการทำงานอนุรักษ์สถาปัตยกรรมที่เกิดจากการมีส่วนร่วมของหลายภาคส่วน ด้านขวามือของโถงกั้นห้องเพื่อใช้เป็นที่ทำงานของแผนกงานธุรการสืบสวนและงานธุรการจราจร โดยพื้นที่ด้านหน้าห้องทำงานจัดแสดงการทำประวัติผู้ต้องหา ห้องขังผู้ต้องหาเด็ดขาดซึ่งแบ่งซอยเป็น 2 ห้อง พร้อมจัดแสดงเครื่องมือเครื่องใช้ เช่น กุญแจมือ และไหดินสำหรับให้ผู้ต้องหาใช้ขับถ่าย เป็นต้น บริเวณมุขบันไดด้านหน้าจัดแสดงระฆังที่ใช้ตีบอกเวลา อุปกรณ์ดับเพลิง “หวอ” เตือนภัยที่ใช้ในช่วงสงครามโลกครั้งที่ 2 ส่วนพื้นที่ใต้ถุนปล่อยโล่งและใช้สำหรับกิจกรรมเอนกประสงค์ ด้านหลังอาคารก่อสร้างห้องน้ำเพื่อใช้รับรองผู้มาเยี่ยมชม

อาคารสถานีตำรวจภูธรสวรรคโลก (หลังเก่า) เกิดจากการตระหนักรู้ถึงคุณค่าความสำคัญด้านประวัติศาสตร์และสถาปัตยกรรมของคนในเมืองสวรรคโลกและจังหวัดสุโขทัย ทำให้การปรับปรุงฟื้นฟูอาคารครั้งนี้ได้รับความร่วมมือจากหลายภาคส่วนจนการดำเนินการประสบผลความสำเร็จ เป็นคุณค่าเชิงสังคมที่สามารถส่งผลต่อเนื่องไปถึงการอนุรักษ์คุณค่าเมืองสวรรคโลก และสถาปัตยกรรมอื่นๆ เช่น อาคารที่ว่าการอำเภอเมืองสวรรคโลก อาคารสถานีรถไฟสวรรคโลก และเรือนร้านค้า เป็นต้น